Tatra 6MT



Pod koniec lat 40. XX wieku tabor tramwajowy w większości miast Czechosłowacji był już znacznie wyeksploatowany (dominowały przedwojenne dwuosiowe wozy produkcji zakładów Ringhoffera w Pradze, niektóre pochodzące jeszcze z okresu monarchii austro-węgierskiej) i stało się jasne, że niezbędna jest jego wymiana. Kolejnym problemem było znaczne zróżnicowanie wozów eksploatowanych w czechosłowackich miastach - przed II wojną światową produkowano na zamówienie konkretnego odbiorcy jakim były miejskie przedsiębiorstwa komunikacyjne. Postanowiono skonstruować wozy zunifikowane - dla sieci normalnotorowych 1435 mm zaprojektowano jednokierunkowy wóz Tatra T1 oparty na przedwojennej amerykańskiej specyfikacji PCC, natomiast dla sieci wąskotorowych 1000 mm przygotowano dwukierunkowy wóz Tatra 6MT. W T1 zastosowano rewolucyjne wówczas rozwiązania, które wkrótce kopiowane były także w innych krajach demokracji ludowej (w Polsce np. Konstal 13N), natomiast 6MT był konstrukcją tradycyjną.

„Przedseria”

Podczas II wojny światowej Bratysława zamówiła 15 sztuk wagonów silnikowych w firmie Ringhoffer z Pragi. Zaprojektowano nowy typ wagonu, jednak nie został on wówczas wyprodukowany. Dopiero w roku 1949 dostarczono serię 15 wagonów bez wyposażenia elektrycznego, które zostało zamontowane na miejscu (wyprodukowane jeszcze w okresie wojny przez bratysławskie zakłady Siemens). Te właśnie wagony, po kilku modyfikacjach, posłużyły za wzór dla nowej serii tramwajów 6MT.

Produkcja

Ogółem w latach 1952-1953 wyprodukowano 50 sztuk tramwajów w zakładach Tatra Česká Lípa i 10 w zakładach Vagonka Studénka (wagony dla Bratysławy), a następnie rozpoczęto ich eksploatację w miastach:

Teplice v Čechách (Cieplice w Czechach)
Jablonec nad Nisou (Jabłoniec nad Nysą)
Most
Ústí nad Labem (Uście nad Łabą)
Liberec
Bratislava (Bratysława)

Podczas likwidacji sieci tramwajowych na przełomie lat 50. i 60. (Teplice - rok 1959, Jablonec - 1965, Ústí - 1970) wozy tego typu sprzedawane były do pozostałych miast posiadających ten typ wagonów.

Budowa wagonu

Wagony posiadały wymienne podwozie z odsprężynowaniem, na którym oparta była stalowa skrzynia. Zabudowane pomosty zamykane były składanymi teleskopowo drzwiami. Przedział motorniczego oddzielony był przepierzeniem; w środku zainstalowano taboret. Na czole wagonu umieszczono przesuwane "filmy" z oznaczeniami kierunku. Przedział podróżnych wysposażony został w dwie podłużne drewniane ławy umieszczone pod oknami. Z czterech obszernych okien dwa skrajne były opuszczane. Wyposażenie elektryczne produkowane było przez zakłady BEZ w Bratysławie przy współpracy firmy Skoda z Pilzna. Składały się nań dwa silniki (każdy o mocy 60 kW) oraz obwód wysokiego (600 V) i niskiego (24 V) napięcia. Obwód niskiego napięcia zasilał 10 lamp oświetlenia wewnętrznego oraz oświetlenie zewnętrzne (reflektor na przodzie wozu). Każdy wagon posiadał dwa nastawniki jazdy. Prócz hamulca ręcznego zamontowano także cztery elektromagnetyczne hamulce typu kolejowego. Oporniki umieszczono na dachu, a w okresie zimowym używano oporników umieszczonych pod ławami w przedziale podróżnych, które były wówczas źródłem ciepła. Jako odbierak prądu zastosowano pantograf nożycowy.

Tatra 6MT dziś

Do dziś zachował się jeden wagon tego typu. Jest to wagon nr 117 z roku 1953, który początkowo eksploatowany był w Jabłońcu. W 1957 został wypożyczony do Liberca, a od 1960 został wpisany na stan przedsiębiorstwa komunikacyjnego tego miasta i otrzymał nr 47. W roku 1966 przenumerowany na nr 7, a po przekwalifikowaniu na wagon służbowy na nr 128. W 1979 wagon został przeniesiony jako depozyt do Muzeum Technicznego w Brnie. Od roku 2001 prowadzona była jego renowacja dzięki współpracy miasta Liberec i stowarzyszenia Boveraclub. W roku 2007 wagon otrzymał nowy lakier i praktycznie zrekonstruowano jego wnętrze, a tak przygotowany wóz postawiony został na libereckim rynku z okazji 110 lat komunikacji miejskiej w tym mieście (od roku 1984 na placu tym nie ma już szyn tramwajowych). Renowację zakończono w roku 2011, a wagon zasilił zbiory czynnego taboru historycznego w mieście Liberec i kursuje na historycznej linii nr 1 na trasie Lidové sady - Fügnerova - Viadukt (uruchamiana w święta) jak i w ramach przejazdów okolicznościowych.

Parametry

Długość całkowita: 11200 mm Masa: 10800 kg
Szerokość: 2100 mm Liczba miejsc: 70 (ok. 20 siedzących, 50 stojących)
Wysokość: 3150 mm Typ silników: GBM 430
Rozstaw osi: 3200 mm Moc godzinna: 2 x 60 kW przy 830 obrotach/min
Średnica kół: 760 mm Prędkość maksymalna: 40 km/h

Galeria


Schemat wagonu

Wagon nr 117

Bok wagonu

Opracowano na podstawie:

L. Losos, Atlas tramvají, Nadas, 1981, Praga
M. Grisa, J. Horník i inni, Tramvaje 6MT, Nakladatelství Wolf, 2003, Ústí nad Labem



Copyright © Maciej Dembiniok 1999-